Authors/Buridan/Summulae de dialectica/Liber 2/Cap4

• 2.4.1 De hoc nomine 'differentia'
• 2.4.2 De definitione differentiae

Latin	English
SDD 2.4: DE DIFFERENTIA
SDD 2.4.1 DE HOC NOMINE 'DIFFERENTIA'
Differentia dicitur tripliciter, scilicet communiter, proprie, magis proprie. (2) Communis differentia est quando alterum differs ab altero separabili accidente, ut Socrates sedens differs a se ipso non sedente vel ab alto. (3) /REF/ Propria differentia est quando alterum differs ab altero inseparabili accidente. Accidens inseparabile est ut simum, aquilum, et similia. (4) Magis propria differentia est quando alterum ab altero differs specifica differentia, ut homo ab equo per rationale, et hoc ultimo modo sumitur hic 'differentia' [cf. PH 20.35-21.3]
Hoc quartum capitulum huius tractatus est de differentia. Quod continet quinque partes principales: prima distinguit hoc nomen 'differentia', eligendo illam acceptionem de qua intendit; in secunda et in tertia partibus ponuntur duae definitiones differentiae prout de ea hic intendimus; quarta pars est unum notabile; quinta pars est unum corollarium. Partes patebunt.
Prima pars habet quinque clausulas. Prima est distinctio differentiae in tria membra. Aliae tres sunt declarationes illorum trium membrorum. Et quinta eligit illud membrum de quo hic intendit.
1. Prima clausula dicit quod differentia, id est hoc nomen 'differentia', accipitur tripliciter, scilicet communiter, proprie, et magis proprie. Et hoc erit manifestum /REF/ per expositiones membrorum sequentes.
2. Dicit secunda clausula quod differentia communiter dicta est qua aliquid differre dicitur a se ipso vel ab alio secundum accidens separabile, ut Socrates a Platone, quia ipse sedet et ille stat; vel etiam sicut dicimus Socratem sedentem differre a se ipso non sedente.
Sed notandum est quod haec non est propria locutio, eo quod numquam propter accidentia quaecumque advenientia idem differat a se ipso. Sed sic intelligitur 'differre a se' id est: diversimode se habere aut ad locum aut ad aliquid aliud quam ante se habuit vel quam post se habebit. Et hoc non est ipsum differre a se ipso, sed est accidentia eius, vel aliqua alia, aliter et aliter se habere ad se ipsum prius et posterius.
Similiter etiam, loquendo proprie, Socrates et Plato non suds accidentibus differunt, sed se ipsis, scilicet hic ab illo, et econverso; -- (tamen minus propria /REF/ locutione, differunt Socrates albus et Socrates niger, exponendo 'differunt' id est 'sunt dissimiles'). -- Et ita, si essent ambo albi, dicerentur indifferentes secundum colorem, id est consimiles, licet adhuc uterque differret ab altero, et utriusque color a colore alterius. Et ita, etiamsi Socrates et Plato dicantur differre per 'sedere' et 'stare', hoc non significat nisi quod differenter seu dissimiliter se habeant vel secundum locum uel eorum membra adinvicem secundum situm.
3. Tertia clausula dicit quod differentia proprie dicta vocatur qua aliquid ab aliquo differre dicitur inseparabili accidente. Quid autem dici debeat accidens inseparabile, dicetur in capitulo de accidente. Et debet exponi ista pars proportionaliter sicut praecedens. Sic enim per caecitatem vel per nasi simitatem dicimus Socratem differre a Platone, si ipse sit caecus vel simus et Plato non.
4. Quarta clausula dicit quod differentia magis proprie dicta vocatur quando alterum ab altero differre dicitur specifica differentia, hoc est dictu quod secundum illas differential quibus differunt, reponuntur sub diversis speciebus, vel etiam sunt diversae species.
5. Ultima clausula dicit quod hoc ultimo modo intenditur hic de differentia; et quod isto modo differentia est unum de quinque praedicabilibus. Et ex hoc manifeste /REF/ sequitur quod differentia hoc tertio modo accepta est unus terminus significativus, quia aliae res non sunt praedicabiles.
Sed tunc dubitatur quomodo ergo per talem differentiam homo differs ab equo. Non enim differunt per terminos significativos, sed per sues substantial.
Solutio. Dico quod talis terminus 'rationale' non dicitur differentia hominis quia per illam homo differat ab aliis, sed quia est conveniens medium ad arguendum quod homo differat ab equo vel capra, scilicet arguendo sic:
Nullum rationale est equus omnis homo est rationalis ergo nullus homo est equus.
Ex quo sequitur cum constantia, scilicet si uterque sit, quod omnis homo differs ab equo.
Et credo quod debeat sic intelligi de primo modo et secundo modo capiendi 'differentiam', scilicet quod ibi capiebatur 'differentia' pro terming qui vocatur accidens, sive separabile sive inseparabile. Isti enim termini 'sedens' aut 'caecum' dicuntur differentiae, non quia eis different Socrates et Plato, sed quia sunt media ad arguendum quod different. Nam si Socrates sedeat, vel sit caecus, et Plato non, sequitur quod Socrates differt a Platone, si ambo sint.
SDD 2.4.2 DE DEFINITIONE DIFFERENTIAE
Et definitur sic: differentia est quae praedicatur de pluribus differentibus specie in eo quod quale, ut rationale praedicatur de homine et de deo, qui differunt specie; et in quale, quia si quaeratur 'qualis est homo?', convenienter respondetur: 'rationalis'. [cf. PH 21.4-10]
Haec definitio bene indiget expositione et supplemento, quondam iste terminus 'album', qui non est differentia specifica sed accidens, bene praedicatur in quale de pluribus differentibus specie, ut de homine et de equo. Ideo convenienter Porphyrius dicit quod oportet addere huic definitioni "quod conducit ad esse", id est quod praedicatur essentialiter, ita quod non denominative, scilicet cum aliena connotatione, sicut praedicantur proprium et accidens. Et tunc debet suppleri definitio quod differentia est praedicabile essentialiter de pluribus etc . Et ponitur in ea 'essentialiter' ad differentiam proprii et accidentis. Et ponitur ibi 'in eo quod quale' ad differentiam speciei et generis, quae praedicantur in quid.
Sed tunc iterum est ibi magna dubitatio, quia verisimile est quod sit dare differential specificas constitutivas specierum specialissimarum et convertibiles cum illis speciebus. De quo debet fieri perscrutatio septimo Metaphysicae. Et si sit dare talem differentiam, illa non praedicatur de pluribus differentibus specie, sed de unica specie et de suis individuis. Et sic non conveniret sibi ista definitio. Ideo tutius
GARBAGE \\\\\\\\\\ END GARBAGE