Authors/grosseteste/commentarius/l1c3

Book I Chapter 3

Latin	English
ƿCap. 3 Istud capitulum non est de substantia huius scientiae, sed est de complemento bonitatis huius scientiae, purgans scilicet errorem qui vicinus est scientiae superius acquisite. Supponentes enim quod supra demonstratum est, scilicet principiorum magis esse scientiam ↵ quam conclusionum et principiis nihil magis sciri et ita scientiam esse principiorum, et non distinguentes in animo suo ambiguitatem huius nominis scire, necessario per fallaciam equivocationis incidunt in alterum horum inconvenientium vel quod nihil contingit scire vel quod omnium scitorum est demonstratio; et in hoc ultimo inconveniente ↵ sicut corollarium accidit circularem demonstrationem esse, quod est inconveniens. Modus autem quo accidunt haec inconvenientia est iste. Prima sciuntur, sed omne quod scitur, per demonstrationem scitur, ergo prima per demonstrationem sciuntur, ergo et principia ex quibus sunt demonstrationes sciuntur per secundam huius, ergo per praedictam ra↵tiocinationem illorum principiorum sunt iterum aliae demonstrationes, et sic in infinitum. Sed via in infinitum aut est via recta aut circulatio, sed via recta in infinitum est per infinita numero, infinita autem numero non contingit pertransire, ergo secundum viam rectam in infinitum non est pervenire ad prima; sed posteriora non sciuntur nisi ↵ sciantur primo prima; ea autem non possibile est attingere, ergo nihil ƿ scitur.
Si vero supra dicta via in infinitum sit circulatio, tunc quodlibet eorum quae sunt in illa via est scitum per aliud, et ita est circularis demonstratio et cuiuslibet eorum est demonstratio, quod est impossibile, sicut Aristoteles ostendit paulo post. Utrumque istorum inconvenien↵tium vitat Aristoteles per distinctionem ambiguitatis huius nominis 'scire' Prima enim sciuntur, sed illa scientia non est habitus acquisitus per demonstrationem nec quicquid scitur per demonstrationem scitur, si dicatur scire communiter sicut scire convenit principiis, cum quicquid scitur per demonstrationem scitur, si dicatur scire maxime pro↵prie. Quod autem non omnis scientia sit acquisita per demonstrationem probat Aristoteles. Si enim non est transire infinita, necesse est stare in aliquibus quorum non est demonstratio et illa sunt quae supra nominata sunt immediata, quae non solum sunt scita, sed etiam sunt principia sciendi alia. Haec autem propositio quae hic probatur non est propositio huius ↵ scientiae per se separata, quia ipsa est superius implicita in prima propositione in qua dicitur quod demonstrativa scientia est ex immediatis; et quia haec particula primae propositionis hic fuit expressius probanda, eius probatio supra minus fuit expressa.
Soluto paralogismo quo perveniebatur in utrumque dictorum in↵convenientium, inconveniens manifestum relinquit; inconveniens vero minus manifestum per expressa inconvenientia manifestat. Ostendit enim primo, posito quod demonstratio circularis sit per illud quod supra demonstratum est in prima propositione, scilicet quod demonstratio est ex prioribus et notioribus, quod aliquid est prius et notius se ipso, ↵ quod est oppositum huius per se noti: nihil est prius et notius se eoƿdem modo prioritatis et notioritatis. Et iterum si est demonstratio circularis nihil aliud probat demonstratio nisi quoniam si hoc est, hoc est eodem demonstrato, quia si ostensum est ex A sequi B et ex B C, ostensum est a primo ex A sequi C, unde si C et A sunt unum et idem, ↵ ostensum est a primo ex A sequi A, et nihil aliud ostensum est. Oportet autem ponere A in quantum est consequens ad B et C idem, quia hoc est demonstrare circulo ostendere ex A B et ex B A.
Littera autem Aristotelis quae hoc ostendit aliquid parum habet obscuritatis propter brevitatem suam et curtationem sermonis; quapropter suppleo hic de↵fectus sermonis sui: cum sit A, ex necessitate sit B, quasi diceret: ex A necessario sequatur B, hoc autem, id est B, supple, cum sit, ex necessitate sit C. Haec enim suppletio de proxima clausula debet assumi et addi in medio huius quod dicit: hoc autem C. Ex his igitur duabus conditionalibus per argumentum a primo ad ultimum sequitur cum sit A ex ↵ necessitate per B medium erit C. Hac igitur conditionali supposita, adiungit modum quo fit circulatio dicens: Si cum sit A, necesse est B esse, hoc autem, id est B, cum sit, supple necesse est esse A, quia haec est drculatio ut ex A sequatur B, et ex B sequatur econverso A, et ponatur A in quantum ipsum est consequens ad B idem cum C, quod C in suƿ↵ periori conditionali positum est sequi ad B. B igitur cum sit, A esse dicere est ipsum C dicere, id est dicere quod ex B sequatur A circulariter, est dicere quod ex B sequatur C, et hoc per primam conditionalem est dicere quoniam cum sit A, est C, id est quoniam ex A in quantum positum est antecedens ad B sequitur C. Sed C et A idem sunt, ergo nichii aliud est ↵ dicere si A est, C est, quam si A est, A est.
Tertium inconveniens per quod Aristoteles destruit circulationem est quod per modum circulationis non erit demonstratio nisi in terminis paribus, ut ostensum est in Prioribus Analeticis, et ita non erit omnium scibilium demonstratio, sicut ipsi dicunt quod omnium est demon↵stratio circularis, immo pauca contingit circulo demonstrare, quia solum paria. Quod autem dicit pauca esse paria in demonstrationibus, manifestum est discurrenti per singula demonstrata. In prima enim propositione geometriae est praedicatus maior subiecto et non redit cum aequalitate super subiectum, quia super omnem lineam datam est triangulus ↵ equilaterus, non tamen convertitur quod omnis triangulus equilaterus est super datam lineam; triangulus enim equilaterus datus specie et non magnitudine non est constitutus super datam lineam. Similiter patet tam in mathematicis quam in naturalibus. Ostendit enim naturalis quod corpora celestia sunt incorruptibilia, nec tamen hoc conver↵titur quod omne incorruptibile sit corpus celeste; intelligentia enim non est corpus celeste.