Authors/Abelard/IP/DeDiv/5

DIVISIO TOTIUS

Latin	English
NUNC DE EA DIVISIONE DICEMUS QUAE EST TOTIUS IN PARTES.
NUNC DE EA. Tractavit de divisione generis, ostendendo quot modis fieret. Modo vult agere de divisione totius et ostendet quot modis fiat divisio totius et quot modis dicatur totum.
HAEC ENIM ERAT SECUNDA DIVISIO POST GENERIS DIVISIONEM.
HAEC ENIM. Vere est dicendum: nunc de divisione totius; haec enim erat secunda in ordine, post divisionem generis. Haec est redditio causae quare dicatur nunc.
QUOD ENIM DICIMUS TOTUM MULTIPLICITER SIGNIFICAMUS.
QUOD ENIM. Vere est dicendum de divisione totius. Nam significamus multipliciter illud quod totum dicimus, id est totum multis modis accipitur.
TOTUM NAMQUE EST QUOD CONTINUUM EST, UT CORPUS VEL LINEA VEL ALIQUID HUIUSMODI; DICIMUS QUOQUE TOTUM QUOD CONTINUUM NON EST, UT TOTUM GREGEM VEL TOTUM POPULUM VEL TOTUM EXERCITUM; DICIMUS QUOQUE TOTUM QUOD UNIVERSALE EST, UT HOMINEM VEL EQUUM.
TOTUM NAMQUE. Vere totum dicitur multis modis, quia istis; a partibus; et hoc est: Totum namque etc.
HI ENIM TOTI SUNT SUARUM PARTIUM, ID EST HOMINUM VEL EQUORUM.
HI ENIM. Bonum exemplum dedi de universalitate. Hi enim sunt tota suarum partium, id est hominum vel equorum, et accipit per hominum vel equorum individua.
UNDE ET PARTICULAREM UNUMQUEMQUE HOMINEM DICIMUS.
UNDE. Quandoquidem universale est totum respectu suorum individuorum, unde dicimus unumquemque hominem particularem, id est recipientem praedicationem sui totius, scilicet ominis; a relativis.
DICITUR QUOQUE TOTUM QUOD EX QUIBUSDAM VIRTUTIBUS CONSTAT, UT ANIMAE ALIA POTENTIA EST SAPIENDI, ALIA SENTIENDI, ALIA VEGETANDI.
DICITUR QUOQUE, id est similiter, tolum quod constat ex quibusdam virtutibus, id est ex quibusdam vocibus quae dicuntur virtutes quantum ad ipsum totum quia et recipiunt si<n>gillatim praedicationem sui totius secundum superiorem differentiam, et coniunctae construunt inferiorem definitionem sui totius. Ut animae et caetera.
TOT IGITUR MODIS CUM TOTUM DICATUR, FACIENDA TOTIUS DIVISIO EST.
TOT IGITUR. Quandoquidem totulos dicitur continuum, id est continuatum, universale, virtuale, ergo multis modis dicitur totum; a partibus. Et cum tot modis dicatur totum, facienda est divisio totius. Sic definitur continuum totum: Continuum totum est illud quod constat ex partibus impraedicabilibus, id est non recipientibus praedicationem sui totius, non valentibus transmutari secundum localem positionem, manente ipso toto; ut potest videri in domo. Incontinuum totum est illud quod constat ex partibus non recipientibus praedicationem sui totius, valentibus transmutari secundum localem positionem, manente ipso toto; ut potest videri in grege et in exercitu. Universale totum est illud quod constat ex partibus recipientibus praedicationem sui totius si<n>gillatim, ita ut neque sit genus, neque quasi genus; ut differentiae quae <non> sunt genus. Virtuale totum est illud quod habet duas definitiones, unam superiorem secundum quam praedicatur de singulis partibus et habet affinitatem cum toto universali et aliam inferiorem secundum quam non praedicatur de singulis partibus et secundum quam <habet> affinitatem cum integro toto. Haec est superior definitio animae: anima est qualitas secundum duam vivificatur corpus. Et secundum hanc definitionem, praedicatur anima de singulis partibus; sic potentia sapiendi est qualitas secundum quam vivificatur corpus, potentia sentiendi est qualitas secundum quam vivificatur corpus. Haec est inferior definitio animae: anima est qualitas constituta ex rationalitate et ex sensibilitate ei es uegetabilitate et secundum istam definitionem non praedicatur de singulis partibus quia non potest dici: potentia sapiendi est illud quod constat ex rationalitate et ex uegetabilitate et ex sensibilitate; et ita de aliis non potest dici, ut dicamus: potentia uegetandi est illud quod constat ex uegetabilitate et sensibilitate et rationalitate; potentia sentiendi est illud quod constat ex uegetabilitate et sensibilitate et rationalitate. Sic definitur uegetabilitas: uegetabilitas est qualitas secundum quam uegetatur corpus; dicitur: sensibilitas est qualitas secundum quam corpus uegetatum sentit; rationalilas est qualitas secundum quam corpus utitur ratione. Ideo ista definitio quae est: anima est qualitas secundum quam vivificatur corpus dicitur esse superior, quia praedicatur universaliter de illa definitione quae dicitur inferior, hoc modo: quicquid constat ex rationalitate et ex sensibilitate et ex uegebilitate est qualitas secundum quam vivificatur corpus, sed non convertitur, ut dicamus: Omne illud quod est qualitas secundum quam vivificatur corpus est illud quod constat ex rationalitate et sensibilitate et uegetabilitate. Cum ipsa enumeret ali: omnia tota, praetermisit definit<iu>um totum de quo daturus est exemplum in subsequenti.
PRIMO QUIDEM, SI CONTINUUM FVERIT, IN EAS PARTES EX QUIBUS IPSUM TOTUM CONSTARE PERSPICITUR.
PRIMO QUIDEM. Quia videbat quod eadem vox esset definit<iu>um totum et continuum totum et universale totum, ne videretur alicui quod continuum totum divideretur in eas partes respectu quarum dicitur universale aut in eas partes secundum quas dicitur definit<iu>um, dat quamdam regulam de continuo toto, scilicet quia non debet dividi quando accipitur continuum, nisi in eas partes respectu quarum dicitur continuum. Eodem modo universale totum, quando accipitur universale, non debet dividi nisi in eas partes respectu quarum dicitur universale. Eodem modo definitivum, quando accipitur definitivum, non debet dividi nisi in illas partes respectu quarum licitur definitivum. Eodem modo de caeteris totis. Continuatio: dico quia facienda est divisio totius. Primo quidem istud est intelligendum: si totum fuerit continuum, debet dividi in eas partes ex quibus ipsum totum perspicitur constare continuum. Ac si dicat: debet dividi in eas partes respectu quarum dicitur continuum.
ALITER ENIM DIVISIO NON FIT.
ALITER ENIM. Vere si totum fuerit continuum, est dividendum in eas partes tantum, respectu quarum dicitur continuum. Aliter enim non fit divisio totius continui; a causa probante ad modum immediati.
HOMINIS ENIM CORPUS IN PARTES SUAS DIVIDERES, IN CAPUT, MANUS, THORACEM, PEDES, ET SI QUO ALIO MODO SECUNDUM PROPRIAS PARTES FIT RECTA DIVISIO.
HOMINIS ENIM. Vere si totum fuerit continuum, est dividendum in eas partes respectu quarum dicitur continuum, quia corpus; a parte continui totius; et hoc est: Hominis enim etc.
QUORUM AUTEM MULTIPLEX EST COMPOSITIO MULTIPLEX ETIAM DIVISIO, UT ANIMAL SEPARATUR QUIDEM IN PARTES EAS QUAE SIBI SIMILES HABENT PARTES, IN CARNES, ET OSSA, RURSUS IN EAS QUAE SIBI SIMILES NON HABENT PARTES, IN MANUS, IN PEDES, EODEM QUOQUE MODO ET NAVIS ET DOMUS. LIBRUM QUOQUE IN VERSUS ATQUE HOS IN SERMONES, HOS AUTEM IN SYLLABAS, SYLLABAS IN LITTERAS SOLVIMUS.
QUORUM AUTEM. Dico si quo aliquo modo fit recta dinisio et hoc non dico absque ratione. Sed quorum omnium multiplex est compositio, multiplex est etiam divisio; ut animal, quod separatur in eas partes, quae partes in qua<s> separatur animal, habent partes similes sibi in materi<a> vocis; sicuti animal separatur in carnes et in ossa, quae partes habent alias partes similes sibi in materia vocis. Potest enim dici: carnis alia pars haec caro, alia pars haec caro, alia pars haec caro. Eodem modo: hoc os, aliud hoc os, aliud hoc os. Rursus dividitur totum in eas partes quae non habent partes similes sibi, ut in manus, in pedes, quae non habent partes similes sibi. Non enim potest dici: huius manus, alia pars haec manus, alia par<s> haec manus. Sed potius dicitur: huius manus, alia pars pollex, alia pars index, alia pars medius, alia pars medicinalis, alia pars auricularis. Eodem quo<que> modo dividitur et domus et navis; quando quodque accipitur continuum totum, dividitur in eas partes respectu quarum dicitur continuum totum. Librum quoque; per librum accipit ipsas orationes, per sermones ipsas dictiones.
ITA FIT UT LITTERAE ET SYLLABAE ET NOMINA ET VERSUS PARTES QUAEDAM TOTIUS LIBRI ESSE VIDEANTUR.
ITAQUE FIT. Quandoquidem liber dividitur in versus, versus in sermones, sermones in syllabas, syllabae in litteras, itaque fit ut litterae et syllabae et nomina et versus videantur esse partes totius libri quaedam, id est discretae, quia quaedam pars est principalis sicuti in istis, aliae omnes sunt secundariae.
ALIO TAMEN MODO ACCEPTAE NON PARTES TOTIUS SED PARTES PARTIUM SINT.
ALIO TAMEN. Contuli omnibus ut sint partes; alio tamen modo etc.
OPORTET AUTEM NON OMNIA SPECULARI QUASI ACTU DIVIDANTUR SED QUASI ANIMO ET RATIONE, UT VINUM AQUAE MIXTUM DIVIDIMUS IN VINA AQUAE MIXTA, HOC ACTU, DIVIDIMUS ETIAM IN VINUM ET AQUAM EX QUIBUS MIXTUM EST, HOC RATIONE.
OPORTET AUTEM. Ostendit fieri divisionem totius in illas partes quae possunt separari actu, sed ne videretur alicui nunquam posse fieri divisionem totius nisi per illas partes quae possunt separari actu, apponit hanc sententiam et ostendit posse fieri divisionem totius in eas partes quae sola ratione separantur. Continuatio: ostendi fieri divisionem totius in illas partes quae possunt separari actu. Et videretur semper fieri tantummodo in eas. Oportet autem etc.
HAEC ENIM IAM MIXTA SEPARARI NON POSSUNT.
HAEC ENIM. Vere haec ratione tantum; haec enim etc.; a causa quae probat ad modum immediati.
FIT AUTEM TOTIUS DIVISIO ET IN MATERIAM ATQUE FORMAM, ALITER ENIM CONSTAT STATUA EX PARTIBUS SUIS.
FIT AUTEM. Modo apponit exemplum de definitivo toto de quo superius non apposuerat. Continuatio: hoc modo fit divisio continui totius, sed fit divisio totius definitivi et in materia<m> atque formam. Supplendum: quae divisio est diversa a superiori.
ALITER EX MATERIA ATQUE FORMA, ID EST EX AERE ET SPECIE.
ALITER ENIM etc.
SIMILITER ETIAM ILLA TOTA DIVIDENDA SUNT QUAE CONTINUA NON SUNT EODEM QUOQUE MODO ET EA QUAE SUNT UNIVERSALIA, UT "HOMINUM ALII SUNT IN EUROPA, ALII IN ASIA, ALII IN AFRICA".
SIMILITER ETIAM ILLA TOTA SUNT DIVIDENDA QUAE CONTINUA NON SUNT, scilicet in illas partes respectu quarum sunt incontinua. Eodem quoque modo et ea tota quae sunt universalia, ut hominum alii sunt in Europa etc. Cum deberet dare exemplum de divisione universalis totius, exemplificat de divisione subiecti in accidentia. Sed quia non potuit enumerare omnia individua hominis, ideo ponit ipsa particularia nomina pro ipsis individuis hominum. Et ista divisio non debet vocari divisio universalis totius in partes, sed in sumpta pro partibus.
EIUS QUOQUE TOTIUS QUOD EX VIRTUTIBUS CONSTAT HOC MODO FACIENDA EST DIVISIO: "ANIMAE ALIA PARS EST IN VIRGULTIS, ALIA IN ANIMALIBUS" ET RURSUS "EIUS QUAE EST IN ANIMALIBUS ALIA RATIONALIS, ALIA SENSIBILIS EST".
EIUS QUOQUE TOTIUS QUOD CONSTAT EX viRTUTIBUS, id est ex illis vocibus quae dicuntur virtutes quantum ad ipsum virtuale totum, hoc modo facienda est divisio.
ET RURSUS HAEC ALIIS SUB DIVISIONIBUS DISSIPANTUR.
ET RURSUS HAEC, scilicet illa pars quae est in virgultis et alia omnia, dissipantur alii<s> sub divisionibus, hoc modo: illa pars quae est in virgultis, alia potentia pullulandi, alia potentia urendi, alia potentia florendi, alia potentia fructificandi. Rursus potentia rationandi, alia est potentia discen[den]di, alia potentia reminiscendi, alia potentia discernendi. Item potentia sentiendi, alia potentia tangendi, alia odorandi. alia gustandi. Sciendum quia ista subdivisa sunt virtualia tota quantum ad sua dividentia, quemadmodum anima est virtuale totum ad ista.
SED NON EST ANIMA HORUM GENUS SED TOTUM.
SED NON EST. Anima dividitur et per ista videretur esse genus harum; sed non est etc.
PARTES ENIM HAE ANIMAE SUNT, SED NON UT IN QUANTITATE, SED UT IN ALIQUA POTESTATE ATQUE VIRTUTE.
PARTES ENIM. Vere anima est totum horum quia hae sunt partes animae; a relativis. Sed non sunt partes ut in quantitate, id est non indigent coniunctione sui ad recipiendum praedicationem totius, totum enim de singulis praedicatur. Sed sunt potestate, quia coniunctae efficiunt definitionem sui totius.
EX HIS ENIM POTENTIIS SUBSTANTIA ANIMAE IUNGITUR.
EX HIS ENIM. Vere sunt partes animae istae potentiae, quia sunt partes componentes; a parte et hoc est: Ex his enim poteniis substantia, id est definitio, animae inngitur.
UNDE FIT UT QUIDDAM SIMILE HABEAT HUIUSMODI DIVISIO ET GENERIS ET TOTIUS DIVISIONI.
UNDE FIT. Quandoquidem anima est virtuale totum ad ista, unde fit etc.; inter causam et effectum.
NAM QUOD QUAELIBET EIUS PARS FVERIT ANIMAE PRAEDICATIO EAM SEQUITUR, AD GENERIS DIVISIONEM REFERTUR, CUIUS UBICUMQUE FVERIT SPECIES IPSUM MOX CONSEQUITUR GENUS.
NAM QUOD QUAE. Vere divisio huiusmodi habet similitudinem cum divisione generis et divisione totius quia in hoc; a parte similitudinis et hoc est: Nam hoc refertur ad divisionem generis quod est: cum fuerit quaelibet pars eius animae praedicatio animae sequitur eam. Ac si dicat: anima praedicatur de qualibet parte sua, cuius generis hoc est proprium, quod ubicumque species fuerit, mox ipsum genus consequitur. Ac si dicat: Cuicumque datur species, eidem datur genus.
QUOD AUTEM NON OMNIS ANIMA OMNIBUS PARTIBUS IUNGITUR SED ALIA ALIIS, HOC AD TOTIUS NATURAM REFERRI NECESSE EST.
QUOD AUTEM. In hoc supradicta<m> habet virtuale totum similitudinem cum divisione generis. Sed necesse est hoc referri ad naturam totius, scilicet in hoc habet similitudinem virtuale totum cum integro toto, quod non omnis anima, id est non omnis pars animae, iungitur omnibus partibus animae, sicuti potentia sentiendi non constat ex sensibilitate et uegetabilitate et ex rationalitate, sicuti paries non constat ex pariete et ex tecto et ex fundamento. Sed alia aliis, id est unaquaeque pars animae constat ex suis propriis partibus, sicuti potentia uegetandi constat ex potentia pullulandi, ex potentia virendi, es potentia florendi, es potentia fructificandi. Similiter aliae potentiae constant ex suis propriis partibus. Sciendum quod hic accipitur anima pro vita, propter istam causam, quia [non] est ista regula: Cuicumque generalissimo subponitur aliquod totum, eidem subponuntur partes illius. Et ita cum anima supponatur substantiae, si istae potentiae essent partes animae supponerentur eidem generalissimo; quae potentiae subponuntur qualitati; et ita qualitas esset substantia, et esse<t> inconveniens. Ideo oportet accipi anima pro vita. Et cum vita supponatur qualitati, eidem supponuntur istae potentiae quae sunt partes ipsius vitae.