Authors/Buridan/Quaestiones in analytica priora/Liber 2/Q13

Latin	English
Quaestio 13a UTRUM SYLLOGISMUS EX OPPOSITIS POSSIT FIERI IN SECUNDA FIGURA ET IN TERTIA, ET NON IN PRIMA
Quaeritur, decimo tertio, utrum syllogismus ex oppositis possit fieri in secunda figura et in tertia, et non in prima.
1. Arguitur quod in nulla figura potest fieri; quia nullus potest esse syllogismus ex oppositis; ideo in nulla figura potest fieri. Consequentia est nota. Et antecedens probatur: quia omnis syllogismus requirit tres terminos, ut apparet primo huius; sed syllogismus, si fieret ex oppositis, non haberet tres terminos, immo solum duos, eo quod propositiones oppositae debent esse, in eodem syllogismo, de eodem subiecto et de eodem praedicato; igitur ex oppositis non potest fieri syllogismus.
2. Item, omnis modus syllogizandi debet esse alicuius utilitatis: quia sicut per naturam nihil est frustra, ita per artem nihil debet esse frustra, eo quod ars imitatur naturam, ut habetur secundo Physicorum; sed non apparet aliqua utilitas syllogismorum ex oppositis; igitur tales non debent fieri in arte.
3. Item, inconveniens videtur esse quod fiat in secunda figura et in tertia et non fiat in prima: quia statim de secunda figura vel de tertia potest fieri prima, cum illae indigeant reduci ad primam.
Oppositum determinat Aristoteles.
Breviter videtur mihi quod illa potestas est pauci valoris. Quia non ponitur ad probandum conclusionem quae primo infertur, eo quod illa est falsa, ut uult Aristoteles, et sicut dicetur post. Nec multum prodest ad destruendum unam praemissarum per modum syllogismi ad impossibile; quia statim videtur esse petitio principii: quoniam, cum praemissae sint oppositae, ita per primum principium evidens est unam earum esse falsam, sicut potest esse evidens conclusionem esse falsam. Et ideo de illa potestate breviter est tractandum.
Primo ergo notandum est quod per 'syllogismum ex oppositis' intelligimus illum syllogismum cuius praemissae sunt sibi invicem oppositae secundum affirmationem et negationem, scilicet contrariae aut contradictoriae. De subcontrarietate autem non est vis, quia non est vera oppositio, cum ambae praemissae possint simul esse verae; et cum hoc ex subcontrariis non valeret syllogismus, quia ambae praemissae essent particulares.
Tunc pono conclusiones. Prima est quod in prima figura non fit syllogismus ex oppositis, eo quod propositiones oppositae debent esse de eodem subiecto et de eodem praedicato si sint formaliter oppositae, et prima figura non patitur quod in praemissis sit idem subiectum vel idem praedicatum; immo quod est subiectum in maiori debet esse praedicatum in minori; igitur in prima figura non fit talis syllogismus.
Secunda conclusio est quod in nulla figura est syllogismus affirmativus ex oppositis: quia necesse est alteram praemissarum oppositarum esse negativam, et syllogismus affirmativus debet esse ex ambabus affirmativis.
Tertia conclusio est quod in secunda figura et in tertia potest fieri syllogismus ex oppositis. Quia in secunda figura fit sic 'omnis disciplina est studiosa; ***** igitur nulla disciplina est disciplina'; et utimur hic isto termino 'studiosa' tamquam medio, quod praedicatur in utraque praemissa, et utimur isto termino 'disciplina' tamquam duobus, scilicet tamquam maiori extremitate et tamquam minori, et ideo in conclusione concludimus ipsum de se ipso dici negative.
In tertia autem figura fieret syllogismus sic 'omnis disciplina est studiosa, nulla disciplina est studiosa; ergo quoddam studiosum non est studiosum', ita quod utamur isto termino 'studiosa' tamquam medio, quod subiicitur in utraque praemissa, et utamur isto termino 'studiosa, ut duobus, scilicet ut maiori extremitate et minori.
Quarta conclusio potest poni, quod in secunda figura valet syllogismus ex oppositis maiore exsistente particulari, quod non ita esset in tribus diversis terminis. Verbi gratia, esset bonus syllogismus sic 'quaedam disciplina est studiosa et nulla disciplina est studiosa; ergo quaedam disciplina non est disciplina': quia per transpositionem praemissarum fieret Festino, qui est bonus modus syllogizandi. Similiter sic 'quaedam disciplina non est studiosa, omnis disciplina est studiosa': sequitur 'ergo quaedam disciplina non est disciplina', quia per transpositionem praemissarum fieret Baroco.
Et modo consimili potest poni alia conclusio, scilicet quod in tertia figura valet syllogismus ex oppositis ex minore negativa, quod non est ita in syllogismo ex tribus terminis diversis. Verbi gratia, 'omnis disciplina est studiosa, quaedam disciplina non est studiosa; ergo quoddam studiosum non est studiosum: quia per conversionem praemissarum fieret Bocardo.
Ultima conclusio est ponenda secundum Aristotelem, scilicet quod semper syllogismus ex oppositis concludit falsum, quia concludit negationem eiusdem de se ipso. Sed illa conclusio est modificanda. Quia vera est quandocumque terminus qui de se ipso concluditur negative supponit pro aliquo; tamen esset falsa si ille terminus pro nullo supponeret, quoniam tunc conclusio esset vera. Verbi gratia, 'omnis chimaera est homo, nulla chimaera est homo; ergo nulla chimaera est chimaera'; hic est conclusio vera.
Tunc ad rationes.
1. Ad primam, dicendum est quod quamvis non sint tres termini specie distincti, tamen sunt duo, et uno eorum utimur tamquam duabus extremitatibus, et ita retinetur virtus consequentiae syllogisticae ac si essent tres termini specie distincti.
2. Ad aliam, potest dici quod licet syllogismi ex oppositis sint paucae utilitatis, tamen possunt valere ad evidentius redarguere sophistam. Quia si concessit sophista quod nulla disciplina est studiosa, possumus probare aliunde quod omnis disciplina est studiosa, et si non reputet haec ambo concedere esse inconveniens, concludemus contra eum quod nulla disciplina est disciplina, quod forte erit manifestius inconveniens.
3. Ad ultimam, potest dici quod si secunda figura reducatur ad primam, ut Cesare ad Celarent, maior convertetur, et sic non remanebit formalis et directa oppositio: quia istae duae formaliter et directe non opponuntur 'nulla disciplina est studiosa' et 'nullum studiosum est disciplina'. Et ideo non sequitur si secunda et tertia figura reducuntur ad primam quod propter hoc fiat in prima syllogismus ex oppositis.
Et sic est finis istius quaestionis.