Authors/Ockham/Summa Logicae/Book III-3/Chapter 3

Latin	English
ƿ CAP. 3. DE REGULIS PER QUAS INFERTUR UNIVERSALIS AFFIRMATIVA RESPECTU DETERMINATORUM PRAEDICATORUM.
Dicto de regulis per quas contingit inferre universalem affirmativam conclusionem respectu cuiuscumque praedicati, dicendum est de regulis per quas infertur universalis affirmativa non respectu omnium praedicatorum sed respectu aliquorum praedicatorum.
Et una regula est talis quod ab uno relativorum, quae sunt simul natura, cum distributione ad reliquum distributum respectu istius verbi `est' est bona consequentia, non respectu aliorum praedicatorum.
Unde bene sequitur `omnis pater est, igitur omnis filius est', sed non sequitur `omnis pater est hic intus, igitur omnis filius est hic intus'; nec sequitur `omne duplum est pedalis quantitatis, igitur omne dimidium est pedalis quantitatis'.
Tamen aliquando tenet consequentia tam respectu aliquorum aliorum praedicatorum quam respectu huius verbi `est'; sicut sequitur `omnis pater est homo, igitur omnis filius est homo'.
Sed quando tenet respectu aliquorum aliorum praedicatorum et quando non, oportet videre naturam illorum relativorum, quod nimis longum foret hic enarrare. Sciendum est etiam quod ista regula non est generalis, sicut non est universaliter verum quod omnia relativa sunt simul natura, sicut declarat Philosophus in libro Praedicamentorum.
Unde non sequitur `calefactivum est, igitur calefactibile est'. Quid autem est relativa esse simul natura, declaratum est in libro Praedicamentorum. Alia regula est quod a toto integrali distributo ad partem distributam respectu istius verbi
'est' est bona consequentia; sicut sequitur `omnis domus est, igitur omnis paries est'. Sed respectu omnium aliorum praedicatorum non valet; non enim sequitur `omnis domus componitur ex fundamento, parietibus et tecto, igitur omnis paries componitur ex talibus'.
ƿ Intelligendum est quod proprie loquendo non arguitur in talibus a toto distributo ad partem distributam, sed arguitur a nomine totius vel a conceptu totius distributo ad nomen vel conceptum partis distributum. Et sic intelligunt auctores multas tales propositiones. Et si aliquando dicam tales propositiones conformando me dictis aliorum, nihilominus sic intelligo eas. Intelligendum est etiam quod aliquando pars est talis, quod sine ea totum esse non potest; sicut impossibile est quod homo sit, et quod anima intellectiva non sit.
Et de tali parte et toto debet intelligi quod a nomine totius distributo ad nomen partis distributum respectu huius verbi `est' est bona consequentia. Aliquando autem potest esse totum sine parte; sicut aliquis potest esse homo, quamvis non habeat manum.
Et de tali toto non intelligitur regula, quia non sequitur `omnis homo est, igitur omnis manus est'. Eadem regula quae intelligitur de toto integrali et parte, debet intelligi de toto essentiali et parte, et eodem modo.
Intelligendum est etiam quod quamvis non respectu omnium praedicatorum a nomine totius ad nomen partis sit bona consequentia, tamen respectu aliquorum tenet. Unde quando omnes partes sunt eiusdem rationis, sicut in homogeneis, a toto respectu praedicabilis in quid vel per se secundo modo est bona consequentia; sicut sequitur `albedo est qualitas, igitur pars albedinis est qualitas'.
Similiter sequitur `albedo est disgregativa visus, igitur pars albedinis est disgregativa visus'.
Quando autem talis consequentia tenet et quando non, non potest sciri nisi sciatur in speciali tam natura totius quam partis. Alia regula est quod si concretum praedicatur de concreto distributo, et abstractum praedicabitur de abstracto distributo; sicut sequitur `omne iustum est bonum, igitur omnis iustitia est bona'. Notandum quod ista regula habet intelligi quando concreta et abstracta ordinantur secundum superius et inferius, et non quando sunt disparata.
Et ideo bene sequitur `omne album est coloratum, igitur ƿ omnis albedo est color', sed non sequitur `omne album est calidum, igitur omnis albedo est calor'.